ΓΝΩΣΗ

ΓΝΩΣΗ

Κυριακή 17 Σεπτεμβρίου 2017

«Ο θάνατος της ομιλίας»

Η ανθρώπινη επικοινωνία (σπηλαιογραφίες, γλώσσα) αναπτύχθηκε πριν από εκατομμύρια χρόνια εφόσον οι άνθρωποι ένιωθαν από νωρίς αυτήν την ανάγκη. Σήμερα η επικοινωνία παίζει μεγάλο ρόλο στη ζωή μας αφού ολόκληρη η καθημερινότητά μας εξαρτάται από αυτήν. Όμως με την πρόοδο της τεχνολογίας έχουν αλλάξει πολλά.  Οι διαπροσωπικές σχέσεις έχουν αντικατασταθεί με εικονίδια και διάφορες συνομιλίες στο facebook, viber, iMessage, whatsapp κτλ. Όλοι σκυμμένοι πάνω από μια οθόνη, πληκτρολογώντας ασταμάτητα σαν υπνωτισμένοι. Υπερβολή ή όχι… έτσι όπως πάμε, ο θάνατος της ομιλίας δεν είναι μακριά.
 Μια μικρού μήκους κινουμένων σχεδιών για την ποιότητα της επικοινωνίας σήμερα. Ο τίτλος της φυσικά «ο θάνατος της ομιλίας» τα λέει όλα.  https://vimeo.com/149520078

Τετάρτη 13 Σεπτεμβρίου 2017

Μαθητές ξεναγούν μαθητές στα αρχαία θέατρα

ΟΔΗΓΙΕΣ ΓΙΑ ΤΗ ΣΩΣΤΗ ΣΥΓΓΡΑΦΗ ΤΗΣ ΕΚΘΕΣΗΣ

Για να ξεπεράσουμε τις όποιες δυσκολίες, πρέπει κατά τη συγγραφή της έκθεσης να λάβουμε υπόψη μας τα εξής:
  1. Πρέπει πρώτα απ΄ όλα να διαβάσουμε προσεκτικά το θέμα και να κατανοήσουμε τι ζητάει. Έτσι δε θα ξεφύγουμε απ΄ αυτό και δε θα οδηγηθούμε στην ανάλυση άσχετων ζητημάτων.
  2. Πρέπει επίσης να εντοπίσουμε σε ποιο επικοινωνιακό πλαίσιο μας ζητάει το θέμα να εντάξουμε το κείμενό μας. Αν μας ζητάει να γράψουμε άρθρο ή επιστολή ή ημερολόγιο ή κάποιο άλλο είδος κειμένου, πρέπει να προσαρμόσουμε αντίστοιχα την έκθεσή μας.
  3. Πριν αρχίσουμε τη συγγραφή της έκθεσης, καλό είναι να συγκεντρώσουμε το απαραίτητο γνωστικό υλικό(πληροφορίες, παραδείγματα, επιχειρήματα) που θα χρησιμοποιήσουμε κατά την ανάλυση του θέματος και να καταστρώσουμε ένα σχεδιάγραμμα, σ΄ αυτό θα ταξινομήσουμε το υλικό μας, θα βάλουμε τις ιδέες μας σε λογική σειρά και θα διακρίνουμε τις κύριες ιδέες βάσει των οποίων θα αναπτυχθούν οι παράγραφοι του κειμένου μας.
  4. Όσον αφορά το περιεχόμενο της έκθεσής μας, θετικά στοιχεία θεωρούνται:
    • Η ορθή σύλληψη του θέματος και η εύστοχη ανάλυσή του.
    • Η επαρκής ανάπτυξη του ερωτήματος ή των ερωτημάτων του θέματος.
    • Η αποφυγή της φλυαρίας, της ασάφειας, της περιττολογίας, των άσκοπων επαναλήψεων.
    • Τα επιχειρήματά μας να είναι ορθά και να αιτιολογούμε πλήρως τις απόψεις μας χωρίς να αφήνουμε νοηματικά κενά. Έτσι το κείμενό μας θα είναι πιο πειστικό.
    • Η τήρηση της συνοχής μεταξύ των παραγράφων αλλά και μεταξύ της Θ. Π κάθε παραγράφου και των λεπτομερειών που την αποτελούν.
    • Η επίτευξη της αλληλουχίας των νοημάτων(ο λόγος να ρέει φυσικά και αβίαστα).
    • Η τήρηση των αναλογιών μεταξύ των μερών της έκθεσης (ο πρόλογος και ο επίλογος δεν πρέπει να έχουν μεγαλύτερη έκταση από το κυρίως θέμα, όπου πέφτει και το κυρίως βάρος της ανάλυσής μας).
  5. Όσον αφορά την έκφραση, θετικά στοιχεία θεωρούνται:
    • Η σωστή ορθογραφία, σύνταξη και στίξη.
    • Η πρωτοτυπία και η αποφυγή κοινότοπων και τετριμμένων εκφράσεων.
    • Η αποφυγή πολύ μεγάλων προτάσεων που δυσχεραίνουν την κατανόηση των σκέψεών μας.
    • Η λιτή έκφραση και διατύπωση και η αποφυγή της προσπάθειας να εντυπωσιάσουμε με ηχηρές εκφράσεις και περίπλοκα ρητορικά σχήματα.

ΘΕΩΡΙΑ (ΤΡΟΠΟΙ ΜΕΤΑΒΑΣΗΣ)
Τρόποι έναρξης θεματικής πρότασης: 
  • Λίγοι θα διαφωνούσαν με την άποψη ότι…
  • Είναι γνωστό ότι…
  • Δεν υπάρχει αμφιβολία…
  • Είναι κοινός τόπος…
  • Είναι γεγονός ότι…
  • Είναι ευρύτατα εδραιωμένη η άποψη…
  • Ελάχιστοι θα μπορούσαν να αρνηθούν…
  • Κατά κοινή ομολογία…
  • Αποτελεί πραγματικότητα το γεγονός ότι…
Τρόποι σύνδεσης θεματικής πρότασης με λεπτομέρειες:
  • Ειδικότερα…
  • Πράγματι…
  • Πιο συγκεκριμένα…
  • Αναλυτικότερα…
  • Αναντίρρητα…
  • Αρχικά / φυσικά / βέβαια…
  • Στην περίπτωση αυτή…
  • Είναι αλήθεια ότι…
  • Με αφετηρία τη θέση αυτή…
  • Κατά συνέπεια είναι ανάγκη…
  • Σε μία τέτοια περίπτωση…
  • Αυτό είναι ευνόητο, αφού…
Τρόποι έναρξης της κατακλείδας:
  • Αβίαστα, λοιπόν, συνάγεται το συμπέρασμα…
  • Συνοψίζοντας μπορούμε να επισημάνουμε…
  • Γίνεται, επομένως, εύκολα αντιληπτό…
  • Εύκολα, λοιπόν, μπορεί ο καθένας να συμπεράνει…
  • Εύκολα, λοιπόν, οδηγούμαστε στο συμπέρασμα…
  • Συμπερασματικά, έχει καταστεί σαφές…
Εναρκτικές – μεταβατικές μεταξύ παραγράφων λέξεις:
  • Είναι περιττό να τονιστεί…
  • Είναι απαραίτητο να επισημανθεί…
  • Είναι χρήσιμο να τονιστεί επίσης…
  • Είναι φανερό ότι…
  • Προχωρώντας διαπιστώνουμε ότι…
  • Πολλοί θα συμφωνούσαν με την άποψη…
Αιτίες – Παράγοντες:
  • Τα βαθύτερα αίτια πρέπει να αναζητηθούν…
  • Το φαινόμενο αυτό συνδέεται άμεσα…
  • Αυτό που κυρίως ευθύνεται για την έξαρση…
  • Το πρόβλημα αυτό ανάγεται σε πολλά και σύνθετα αίτια…
  • Εξίσου σημαντικός παράγοντας για τη δημιουργία του φαινόμενου είναι…
  • Αναμφίβολα οι ρίζες του προβλήματος πρέπει να αναζητηθούν…
Συνέπειες:
  • Όλα αυτά έχουν ως αποτέλεσμα…
  • Ανυπολόγιστες, όμως, είναι οι επιπτώσεις…
  • Στις (θετικές ή αρνητικές) επιδράσεις συγκαταλέγονται…
  • Πέραν των άλλων πλήττεται σοβαρά και…
  • Ενδεικτικό της σοβαρότητας του προβλήματος είναι και…
Τρόποι αντιμετώπισης:
  • Το νοσηρό αυτό φαινόμενο θα αντιμετωπιστεί ριζικά, αν…
  • Επιτακτική προβάλλει η ανάγκη της άμεσης δραστηριοποίησης…
  • Αποφασιστικής σημασίας κρίνεται η συμβολή…
  • Σημαντικός είναι ο ρόλος που μπορεί να διαδραματίσει…
  • Σοβαρό βήμα για την επίλυσή του θα αποτελούσε και…
  • Πρωταρχικής σημασίας για τη λύση του προβλήματος είναι…

ΕΝΟΤΗΤΑ 1η: Θέματα για συζήτηση και παραγωγή λόγου.

  1. Προσφορά ελληνισμού:
    • Θεμελίωση επιστημών (φιλοσοφία, μαθηματικά κ.α.).
    • Δημιουργία θαυμαστών έργων τέχνης.
    • Σύλληψη ιδέας Δημοκρατίας.
    • Ανθρωποκεντρικός πολιτισμός.
    • Αθλητικό ιδεώδες και ολυμπιακοί αγώνες.
    • Η ελληνική γλώσσα.
  2. Αντιφάσεις της σύγχρονης Ελλάδας: 
    • Υπερηφάνεια για το παρελθόν / προγονολατρία.
    • Προσκόλληση στην παράδοση / ξενομανία – μιμητισμός.
    • Φιλοξενία, ανθρωπιά / προσπάθεια εκμετάλλευσης των τουριστών.
    • Υπέροχα τοπία / καταστροφή φυσικού περιβάλλοντος, εμπορευματοποίηση,   τουριστική ανάπτυξη.]
  3. Προτερήματα Ελλήνων:
    1. Πνευματικά:
      • Αγάπη για ελευθερία
      • Φιλοπερίεργο πνεύμα
      • Φιλομάθεια
      • Ευφυΐα, ετοιμότητα πνεύματος
      • Καλαισθησία
    2. Ηθικά / Ψυχολογικά:
      • Ηρωικό φρόνημα (ανδρεία – λεβεντιά)
      • Καλοσύνη / γενναιοψυχία
      • Πνεύμα δικαιοσύνης
      • Αδούλωτο φρόνημα
    3. Κοινωνικά:
      • Φιλοξενία, εγκαρδιότητα
      • Αλτρουισμός / φιλαλληλία
      • Πρωτοβουλία / δημιουργικότητα
    4. Πολιτικά:
      • Φιλοπατρία
      • Θεμελίωση Δημοκρατίας
    5. Εθνικά:
      • Ηρωισμός
      • Διατήρηση παράδοσης
    6. Άλλα γνωρίσματα:
      • Θρησκευτικότητα
      • Εργατικότητα
      • «Ελληνικό δαιμόνιο»
  4. Ελαττώματα:
    • Ξενομανία / συναίσθημα κατωτερότητας
    • Επιπολαιότητα / έλλειψη τάξης, συστήματος, προγραμματισμού
    • Αρχομανία / εγωισμός / αλαζονεία
    • Απειθαρχία
    • Πονηριά με τάση προς την απάτη / συμφεροντολόγος – ατομιστής (Ο Έλληνας)
    • Ιστορική αμνησία
    • Διχόνοια
  5. Ορθή στάση Ελλήνων:
    • Ομόνοια, συνοχή
    • Εθνική αυτογνωσία
    • Συλλογική προσπάθεια και θέληση
    • Σεβασμός στο παρελθόν
    • Ενδυνάμωση πολιτιστικών στοιχείων / εθνική συνείδηση
    • Συνδυασμός ευρωπαικής και εθνικής ιδέας
    • Η Αντιφατική ταυτότητα των Νεοελλήνων από τον Κορνήλιο Καστοριάδη
    • Τα κεντρικά στοιχεία του Ελληνικού δράματος είναι, από τη μία μεριά, η τριπλή αναφορά που περιέχει για μας η παράδοση: αναφορά στους αρχαίους Έλληνες, αναφορά στο Βυζάντιο, αναφορά στην λαϊκή ζωή και κουλτούρα, όπως αυτή δημιουργήθηκε στους τελευταίους αιώνες του Βυζαντίου και κάτω από την Τουρκοκρατία.
      Από την άλλη μεριά, η αντιφατική και, θα μπορούσε να πει κανείς, ψυχοπαθολογική σχέση μας με τον δυτικοευρωπαϊκό πολιτισμό, που περιπλέκεται ακόμα περισσότερο από το γεγονός ότι ο πολιτισμός αυτός έχει μπει εδώ και δεκαετίες σε μία φάση έντονης κρίσης και υποβόσκουσας αποσύνθεσης.
      Η διπλή και ταυτόχρονη αναφορά στην αρχαία Ελλάδα και στο Βυζάντιο, που αποτέλεσε το επίσημο «πιστεύω» του νεοελληνικού κράτους και του πολιτιστικού κατεστημένου της χώρας, οδήγησε και οδηγεί σε αδιέξοδο, κατά πρώτο και κύριο λόγο διότι οι δυο αυθεντίες που επικαλείται βρίσκονται σε διαμετρική αντίθεση μεταξύ τους.
      Ο αρχαίος ελληνικός πολιτισμός είναι πολιτισμός ελευθερίας και αυτονομίας, που εκφράζεται στο πολιτικό επίπεδο στην πολιτεία ελεύθερων πολιτών που συλλογικά αυτοκυβερνώνται και στο πνευματικό επίπεδο με την ακατάπαυστη επαναστατική ανανέωση και αναζήτηση. Ο βυζαντινός πολιτισμός από την άλλη, είναι πολιτισμός θεοκρατικής ετερονομίας, αυτοκρατορικού αυταρχισμού και πνευματικού δογματισμού. Στο Βυζάντιο δεν υπάρχουν πολίτες, αλλά υπήκοοι του αυτοκράτορα, ούτε στοχαστές, μόνο σχολιαστές ιερών κειμένων.
      Η προσπάθεια συνδυασμού και συμφιλίωσης αυτών των δύο αυθεντιών λοιπόν, δεν μπορούσε παρά να νεκρώσει κάθε δημιουργική προσπάθεια και να οδηγήσει σε ένα στείρο σχολαστικισμό, όπως αυτός που χαρακτήριζε το πνευματικό κατεστημένο της χώρας επί ενάμισυ σχεδόν αιώνα μετά την ανεξαρτησία και που επαναλάμβανε τα χειρότερα μιμητικά στοιχεία του Βυζαντίου.
      Καθ’ όσο ξέρω, είμαστε ο μόνος λαός με μεγάλο πολιτιστικό παρελθόν που πρόσφερε στον κόσμο το γελοίο και θλιβερό θέαμα προσπάθειας τεχνητής επαναφοράς της γλώσσας που μιλιόταν πριν από 25 αιώνες. Ούτε οι Ιταλοί προσπάθησαν να ξαναζωντανέψουν τα λατινικά, ούτε οι Ινδοί τα σανσκριτικά. Και είναι εξίσου χαρακτηριστικό ότι ενώ η ∆υτική Ευρώπη, στους δυο περασμένους αιώνες εγέννησε δεκάδες λαμπρούς ελληνιστές, μόνο τρία ονόματα έχουμε που μπορούν να σταθούν αχνά στο ίδιο επίπεδο με αυτούς: Τον Κοραή, τον Βερναρδάκη και τον Συκουτρή -τον οποίο Συκουτρή οδήγησε χαρακτηριστικά σε αυτοκτονία ο φθόνος και το μίσος των κηφήνων τού εν Αθήνησι Πανεπιστημίου.
      Περηφανευόμαστε ότι είμαστε απόγονοι των αρχαίων, αλλά για να μάθουμε τι έλεγαν και τι ήταν οι αρχαίοι πρέπει να προσφύγουμε σε ξένες εκδόσεις και σε ξένες μελέτες. Αυτή η ίδια στάση έκανε ασφαλώς επίσης αδύνατη τη γονιμοποίηση της λαϊκής παράδοσης και την μεταφορά της στο χώρο της έντεχνης παιδείας, με εμφατική εξαίρεση την ποίηση.
      Αρκεί να σκεφθεί κανείς ότι ο τεράστιος μουσικός πλούτος της λαϊκής μουσικής σε μελωδίες, ρυθμούς, κλίμακες και όργανα, έμεινε νεκρός στα χέρια των νεοελλήνων συνθετών, όπως έμεινε άχρηστος και ο αρχιτεκτονικός και διακοσμητικός πλούτος της λαϊκής παράδοσης.
      Τέλος, αυτή η αναφορά στα δύο μεγάλα παρελθόντα, με τον αποστειρωτικό τρόπο που ετέθη, είναι στη ρίζα της σχιζοφρενικής μας σχέσης με τον δυτικοευρωπαϊκό πολιτισμό, του συνδυασμού ενός κακομοιριασμένου αισθήματος κατωτερότητας και μιας ψωροπερήφανης και αστήρικτης αυθάδειας. Έτσι παίρνουμε από τους ξένους τις BMW, τις τηλεοράσεις, τα κατεψυγμένα, κ.λπ. χωρίς να μιλήσω για τα πακέτα Ντελόρ, και τους βρίζουμε για την υποδούλωσή τους στην τεχνική και στον ορθολογισμό τους. Πράγματα που η ∆ύση βέβαια δεν περίμενε τους νεοφώτιστους ελληνοορθόδοξους για να τα κριτικάρει και να τα καταγγείλει η ίδια, και που δεν απαλείφονται με μια ετήσια εκδρομή στο Άγιο Όρος».
      Κορνήλιος Καστοριάδης, διάλεξη στον Τριπόταμο Τήνου 20/08/1994.
      Ο Κορνήλιος Καστοριάδης (Κωνσταντινούπολη, 11 Μαρτίου 1922-Παρίσι, 26 Δεκεμβρίου 1997) ήταν Έλληνας φιλόσοφος, οικονομολόγος, επαγγελματίας ψυχαναλυτής από το 1973 και διευθυντής σπουδών στην Ανώτατη Σχολή για τις Κοινωνικές Επιστήμες. Συγγραφέας του έργου «Η Φαντασιακή Θέσμιση της Κοινωνίας», διευθυντής σπουδών στη Σχολή Ανωτέρων Σπουδών Κοινωνικών Επιστημών του Παρισιού από το 1979, και φιλόσοφος της αυτονομίας, υπήρξε ένας από τους μεγαλύτερους στοχαστές του 20ού αιώνα.


Πέμπτη 7 Σεπτεμβρίου 2017

Η ΠΕΡΙΛΗΨΗ

Τι είναι η περίληψη;
Είναι η συνοπτική και περιεκτική απόδοση, σε συνεχή λόγο, ενός κειμένου. Είναι ένα νέο κείμενο, που, χωρίς να προδίδει το αρχικό, περιλαμβάνει τα σημαντικότερα σημεία του, κατάλληλα συνδεδεμένα. Με αυτήν επιδιώκεται:
-Η κατανόηση του κειμένου.
-Η πληροφόρηση των άλλων με λιτό και σαφή τρόπο για το περιεχόμενο του κειμένου.
-Η διάκριση του αναγκαίου από το περιττό τόσο στο περιεχόμενο όσο και στη γλώσσα του κειμένου.
-Η δόμηση ενός νέου κειμένου με συνοχή και συνεκτικότητα.
Στόχοι
– Να κατανοήσουν οι μαθητές ότι η περίληψη είναι ένα δικό τους κείμενο που δεν προδίδει, όμως, το πνεύμα του συγγραφέα.
– Να αντιληφθούν ότι η περίληψη είναι μια αφαιρετική διαδικασία και, συνεπώς, πρέπει να εντοπίζουν το καίριο, με τις σημαντικές λεπτομέρειες, τους πλαγιότιτλους των παραγράφων, τις λέξεις κλειδιά.
– Να αντιληφθούν τα βασικά στοιχεία που πρέπει να προσέχουν στη σύνταξη της περίληψης.
– Να ασκηθούν σε ένα λόγο σαφή και νοηματικά πυκνό, οξύνοντας ταυτόχρονα και την κριτική τους ικανότητα.
Η έκταση της περίληψης
Συνήθως είναι το 1/3 του αρχικού κειμένου. Στις εξετάσεις, ο αριθμός των λέξε­ων καθορίζεται. Δεν πρέπει να υπερβαίνουμε το όριο πάνω από 15-20 λέξεις.
Ι. Η εκτενής περίληψη βασίζεται:
•   Στο θεματικό κέντρο του κειμένου.
•   Στους πλαγιότιτλους των παραγράφων.
•   Στις σημαντικές λεπτομέρειες της κάθε παραγράφου.
II. Η συνοπτική περίληψη βασίζεται:
-Στο θεματικό κέντρο του κειμένου.
•   Στους πλαγιότιτλους των παραγράφων.
ΙΠ. Η πολύ σύντομη περίληψη βασίζεται:
•   Στο θεματικό κέντρο του κειμένου.
•   Στους πλαγιότιτλους των ευρύτερων ενοτήτων.
Γενικές οδηγίες
1) Αποφεύγουμε την υπερβολική αφαίρεση και γενίκευση δίνοντας τα επιχειρήματα και τις σκέψεις του συγγραφέα σε σωστή αναλογία.
2)Δεν προσπαθούμε να μιμηθούμε το ύφος του κειμένου και αποφεύγουμε να χρησιμοποιήσουμε αυτούσιες τις λέξεις/ φράσεις του κειμένου ,παρά μόνο αν είναι εντελώς απαραίτητο. Σε αυτή την περίπτωση χρησιμοποιούμε εισαγωγικά. Ωστόσο, όσο εκτενέστερη είναι η περίληψη, όσο σοβαρότερο το ύφος – επισημότερο το ακροατήριο και όσο ειδικότεροτο κείμενο από το οποίο προέρχεται η περίληψη (ιδίως αν χρησιμοποιείται ορολογία) είναι αναπόφευκτο να μεταφέρουμε και στην περίληψη ορισμένες χαρακτηριστικές λέξεις-φράσεις. Εκείνο που πρέπει να προσέχουμε είναι να ενσωματώνεται το νόημα των ξένων φράσεων μέσα στο δικό μας κείμενο-περίληψη. Εξαρτάται, επομένως, από την έκταση και το σκοπό ο λόγος της περίληψης: αν πρόκειται να μεταφέρουμε στην τάξη την περίληψη ενός εκτενούς άρθρου ή ενός κεφαλαίου από κάποιο μάθημα, για να το παρουσιάσουμε στους συμμαθητές μας, τότε μπορεί ο λόγος μας να είναι πιο κοντά στο κείμενο στο οποίο αναφερόμαστε και το ύφος μας να είναι οικείο. ν, όμως, θέλουμε να εντάξουμε μια περίληψη σε μια εισήγησή μας, να τη δημοσιεύσουμε ως βιβλιοπαρουσίαση σε σχολικό περιοδικό, τότε πρέπει ο λόγος μας να έχει την προσωπική μας σφραγίδα, χωρίς όμως, όπως είπαμε, να προδίδει το κείμενο στο οποίο αναφέρεται.
3) Δε σχολιάζουμε τις απόψεις του συγγραφέα ,ούτε επιδοκιμάζουμε ή αποδοκιμάζουμε τις θέσεις του. Παρακολουθούμε και καταγράφουμε τη συλλογιστική του πορεία με -όσο το δυνατό- αντικειμενικό τρόπο. Επιδιώκουμε τη χρήση ουδέτερου πληροφοριακού ύφους.
4)Παραλείπουμε : τις επεξηγήσεις ,όπου είναι δυνατό, τα παραδείγματα , τις καλλολογικές εκφράσεις ,τα σχήματα λόγου .
5) Μετατρέπουμε τις μεταφορές σε κυριολεξίες ή απλά τις παραλείπουμε.
6)Επιλέγουμε από την αρχή τη σύνταξη (ενεργητική ή παθητική) που θα χρησιμοποιήσουμε και τη διατηρούμε ως το τέλος της περίληψης.
7) Χρησιμοποιούμε κατά κανόνα το τρίτο πρόσωπο .
8) Καταγράφουμε τα βασικά σημεία του κειμένου και δεν τα σχολιάζουμε γιατί δεν κάνουμε διασκευή .
9) Σε περίπτωση που η έκταση της περίληψης είναι αρκετά μεγάλη ,μπορούμε να εφαρμόσουμε και τεχνικές πύκνωσης
Τι προσέχουμε στην περίληψη
Αποφεύγουμε
  1.   την υπερβολική αφαίρεση
  2.   τη γενίκευση
  3.   τη µίµηση του ύφους του συγγραφέα
  4.   να σχολιάζουμε τις ιδέες, τα επιχειρήματα του συγγραφέα, επιδοκιμαστικά ή αποδοκιμαστικά
  5. τη χρήση λέξεων/φράσεων του κειμένου, Όταν τις χρησιμοποιούμε, τις βάζουμε σε εισαγωγικά.
Επιδιώκουµε
  1. τη σωστή αναλογία των γενικών θέσεων
  2. τη σωστή αναλογία των παραδειγμάτων
  3. να προσδώσουµε το δικό µας ύφος
  4. να είµαστε αντικειμενικοί
  5. ενότητα λόγου, αλληλουχία νοημάτων, συνοχή κειμένου
  6. τη χρήση της παθητικής σύνταξης για συντομία και αντικειμενικότητα
Ξεκινώ την περίληψη [αποφεύγοντας την αναφορά στο όνομα του συγγραφέα]  με μια κατατοπιστική του βασικού θέματος διατύπωση, όπως π.χ.:
«ο συγγραφέας του κειμένου ασχολείται, επισημαίνει, τονίζει, σχολιάζει, εντρυφεί, θίγει το θέμα, απευθύνεται στους…, αναφέρεται στο, αναφέρει πώς, παρουσιάζει (π.χ. τους παράγοντες), περιγράφει, προσθέτει, αναλύει, εξηγεί, διευκρινίζει, επισημαίνει, διακρίνει, εκτιμά ότι, εντοπίζει (π.χ. τις ιδιομορφίες), διατυπώνει την άποψη, συγκρίνει το… με το… και επισημαίνει τις διαφορές, υποστηρίζει, πιστεύει, τονίζει, δηλώνει, προτείνει, αντικρούει τις απόψεις υποστηρίζοντας….,  αντιπαραθέτει, υπαινίσσεται, αμφισβητεί, απορρίπτει, συμπεραίνει, συνοψίζει, καταλήγει, κ.ά.».




    ΜΑΘΗΣΙΑΚΟΙ ΤΥΠΟΙ

    Τι είναι ο μαθησιακός τύπος
    Στη βιβλιογραφία υπάρχουν πολλοί διαφορετικοί ορισμοί για τον τρόπο με τον οποίο μαθαίνει κάθε άνθρωπος. Κάποιοι από αυτούς είναι «γνωστικοί τύποι», «μαθησιακοί τύποι», «γνωστικοί έλεγχοι», «τύποι επεξεργασίας πληροφορίας», «τύποι σκέψης», «μαθησιακά στυλ». Όπως κι αν την ονομάσει κανείς, πρόκειται για μια έννοια πολυδιάστατη που σχετίζεται με τις γνωστικές διαδικασίες (αντίληψη και επεξεργασία πληροφοριών), την προσωπικότητα (χαρακτηριστικά προσωπικότητας, συναισθηματικές αντιδράσεις), το κοινωνικό πλαίσιο (μαθησιακό περιβάλλον) και βέβαια τις φυσιολογικές παραμέτρους (εγκεφαλική λειτουργία) που συνθέτουν το ιδιαίτερο «παζλ» της διαδικασίας της μάθησης. Με άλλα λόγια τον τρόπο με τον οποίο κάθε άτομο δέχεται, οργανώνει, επεξεργάζεται και αφομοιώνει τις πληροφορίες. Κατανοώντας σε ποιον τέτοιο τύπο ανήκει κάθε μαθητής, μπορούμε να συμβάλλουμε ώστε να μπορεί να αντεπεξέλθει καλύτερα στις σχολικές υποχρεώσεις, αφομοιώνοντας στο μέγιστο βαθμό τις γνώσεις που του παρέχει το εκπαιδευτικό σύστημα.
    Τα χαρακτηριστικά κάθε τύπου
    Οι μαθησιακοί τύποι μπορούν σχηματικά να χωριστούν σε πέντε κατηγορίες που έχουν ως βάση τους δύο αντίθετους πόλους, καθένας από τους οποίους έχει τα δικά του ιδιαίτερα χαρακτηριστικά.
    Οπτικός /Ακουστικός
    Ο οπτικός τύπος αυτός αντιλαμβάνεται καλύτερα τις πληροφορίες μέσω εικόνων, θυμάται καλύτερα αυτό που βλέπει (π.χ. εικόνες, διαγράμματα, σχεδιαγράμματα, φωτογραφίες, ταινίες). Αντίθετα, ο ακουστικός παίρνει περισσότερα από τις λέξεις, τις γραπτές και προφορικές επεξηγήσεις.
    Λεκτικός
    Προσλαμβάνει καλύτερα τις πληροφορίες μέσω του λόγου, γραπτού και προφορικού, θυμάται λέξεις, γραπτά και προφορικά δεδομένα.
    Σειριακός / Σφαιρικός
    Ο σειριακός χρειάζεται να ακολουθήσει συγκεκριμένα «βήματα» για να κατανοήσει τις πληροφορίες ή για να μπορέσει να βρει λύση. Για να αντιληφθεί κάτι πρέπει να μπορεί και να το εξηγήσει, ενώ διαθέτει μεγάλη αναλυτική ικανότητα. Ο σφαιρικός έχει περισσότερο ολιστικό τρόπο προσέγγισης, πολλές φορές συλλαμβάνει τις πληροφορίες ξαφνικά και μπορεί να επιλύσει προβλήματα χωρίς κι ο ίδιος να καταλάβει πώς το έκανε. Έχει την ικανότητα να συνδέει δεδομένα και πληροφορίες που οι άλλοι δεν βλέπουν ή δεν μπορούν να συνδέσουν.
    Ενεργητικός / Στοχαστικός
    Ο ενεργητικός τύπος αντιλαμβάνεται καλύτερα την πληροφορία όταν εμπλέκεται σε αυτή ενεργητικά. Γι’ αυτόν δεν έχει νόημα απλά να ακούσει παθητικά ένα μάθημα, αλλά θέλει να συμμετάσχει μέσω της επίλυσης προβλημάτων ή της συμμετοχής σε μια μικρή ομάδα μελέτης. Ο στοχαστικός για να κατανοήσει την πληροφορία πρέπει να την αναλύσει και να την σκεφτεί πολλές φορές. Μελετά καλύτερα μόνος του και χρειάζεται χρόνο να συλλέξει και να επεξεργαστεί τις πληροφορίες.
    Αισθητηριακός / Διαισθητικός
    Ο αισθητηριακός τύπος είναι περισσότερο πρακτικός, βασίζεται σε γεγονότα και παρατήρηση, , λύνει προβλήματα χρησιμοποιώντας μεθοδικές διαδικασίες και δίνει έμφαση στη λεπτομέρεια. Λειτουργεί αργά αλλά πάντα προσεκτικά. Ο διαισθητικός προτιμά τις έννοιες, τις ερμηνείες, θέλει την ποικιλία, κουράζεται από τις λεπτομέρειες και τις επαναλήψεις και είναι γρήγορος αλλά συχνά απρόσεχτος
    Ο ρόλος των εγκεφαλικών ημισφαιρίων
    Σημαντικό ρόλο στη διαμόρφωση του μαθησιακού τύπου του παιδιού, παίζει η λειτουργία του εγκεφάλου του, δηλαδή ο τρόπος με τον οποίο ο εγκέφαλός του επεξεργάζεται τις πληροφορίες. Ο τρόπος αυτός διαφέρει σημαντικά από τον έναν άνθρωπο στον άλλο, ανάλογα με το ημισφαίριο που επικρατεί. Ο εγκέφαλός μας αποτελείται από δύο ημισφαίρια, το αριστερό και το δεξιό. Το καθένα από αυτά εξειδικεύεται σε συγκεκριμένες λειτουργίες και αξιοποιεί τους δικούς του αισθητήρες και επεξεργαστές πληροφοριών. Σε κάθε άνθρωπο υπερισχύει, σε μεγάλο ή μικρό βαθμό, ένα από τα δύο ημισφαίρια. Αυτό σημαίνει πως ο καθένας μας έχει το δικό του μοναδικό τρόπο να αντιλαμβάνεται και να επεξεργάζεται τις πληροφορίες που δέχεται από το περιβάλλον. Το αριστερό ημισφαίριο ειδικεύεται στην σειριακή επεξεργασία πληροφοριών. Δίνει ιδιαίτερη βαρύτητα στα επιμέρους στοιχεία και όχι τόσο στο σύνολο. Ένα άτομο με ανεπτυγμένο αριστερό ημισφαίριο είναι καλό στη μεθοδολογία και την έρευνα. Συνήθως μπορεί να χειρίζεται πολύ καλά τη γλώσσα και έχει σκέψη μαθηματική, λογική και «επιστημονική». Προσέχει πρώτα τις λεπτομέρειες και μετά τη συνολική εικόνα των πραγμάτων ή των εικόνων και αφού αναλύσει τα επιμέρους στοιχεία σχηματίζει τη συνολική του εκτίμηση. Αντίθετα το δεξιό ημισφαίριο, ειδικεύεται στο σύνολο και όχι στις λεπτομέρειες. Επεξεργάζεται τα δεδομένα που έχει ταυτόχρονα, συνολικά και μετά προχωρά στη λεπτομέρεια. Ένα άτομο με ανεπτυγμένο το δεξιό ημισφαίριο έχει δημιουργική σκέψη, διαίσθηση, φαντασία, πρακτική ευφυΐα, καλή οπτική απεικόνιση των πραγμάτων και ιδιαίτερη έμφαση στην καλλιτεχνία. Προσέχει τα στοιχεία πρώτα στο σύνολό τους και μετά τις λεπτομέρειές τους για να σχηματίσει τη συνολική του εικόνα.
    Αν το παιδί είναι τύπος…
    …οπτικός: Διαγράμματα, σκίτσα ή φωτογραφίες θα το βοηθήσουν πολύ στην κατανόηση του μαθήματος. Μάθετέ του να υπογραμμίζει με έντονο χρώμα τα σημαντικά κομμάτια που πρέπει να θυμάστε και, όποτε είναι εφικτό, ενισχύστε τη διαδικασία της μάθησης με σχετικά CDROM.
    …ακουστικός: Η εργασία με ομάδα είναι πολύ χρήσιμη, αφού θα μπορεί να συζητάει για το μάθημα και να ακούει όσα θα πρέπει να θυμάται.
    …λεκτικός: Ο προφορικός αλλά και ο γραπτός λόγος είναι το δυνατό του σημείο, γι’ αυτό προτιμά τα θεωρητικά μαθήματα, αλλά χρησιμοποιώντας τον μπορεί να εξελίξει τις ικανότητές τους και στα πιο πρακτικά.
    …σειριακός: Ακολουθεί τη θεωρία βήμα βήμα χωρίς να παραλείπει τίποτα. Δώστε του τα δεδομένα και βοηθήστε το να τα βάλει σε μια σειρά για να μπορεί να τα θυμάται καλύτερα.
    …σφαιρικός: Μια περίληψη του μαθήματος είναι χρήσιμη βοήθεια για να μπορέσει να το κατανοήσει λεπτομερώς. Βοηθήστε το επίσης να συνδέσει τη νέα ύλη με αυτά που ήδη έχει μάθει.
    …ενεργητικός: Η συνεργασία με τους συμμαθητές του και οι συζητήσεις μαζί τους (ή μαζί με εσάς) για το μάθημα και τις πληροφορίες που διδάχτηκαν θα το βοηθήσουν πολύ.
    …στοχαστικός: Βεβαιωθείτε ότι κάνει συχνά διαλείμματα στη διάρκεια της μελέτης σας και ότι προσπαθεί να μην αποστηθίζει απλώς το μάθημα αλλά να το κατανοεί σε βάθος. Εάν κρατά σημειώσεις την ώρα του μαθήματος ή γράψει μια δική του περίληψη θα βοηθηθεί επίσης στο να το μάθει καλύτερα.
    …αισθητηριακός: Βρείτε χειροπιαστά και πρακτικά παραδείγματα για να το βοηθήσετε να κατανοήσει καλύτερα τις αφηρημένες έννοιες και τις θεωρίες.
    …διαισθητικός: Αντιστοιχίστε τις πληροφορίες που πρέπει να μάθει με γενικότερες θεωρίες. Αφιερώστε χρόνο στην επανάληψη και επιστήσατε την προσοχή του στην πιθανότητα να κάνει λάθη από βιασύνη.